Melek yatırımcı, mülkiyet hissesi ya da hisse senedine dönüştürülebilir borç karşılığında işletmeye yatırım yapan kişilere verilen isimdir. Genellikle start-up girişimlerin hayata geçirilmesi ve geliştirilmesi için girişimcilere destek verirler. Melek yatırımcı destekleri, maddiyatın yanı sıra bilgi ve deneyimin yeni kurulan işletmeye aktarıldığı mentorluk sistemini de içerebilir. Türkiye’de yöntemi melek yatırımcı kanunu ile işlemler hukuki bir zemine oturtulmuştur. 4059 sayılı Hazine Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunu “Bireysel Katılım Sermayesi” başlıklı ek 5 madde ile hukuki geçerliliği tescillenmiştir. 2013 yılında kanun detaylı olarak düzenlenmiş ve melek yatırımcı ifadesinin karşılığı olarak BKY (Bireysel Katılım Yatırımcısı) seçilerek detaylar açıklanmıştır. Güncel durumda Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili kurumdur.
Melek yatırımcı nedir?
Girişimlere hisse ve hisseye dönüştürülebilir borç karşılığı maddi imkân sağlayan varlıklı insanlara melek yatırımcı denir.
Melek yatırımcı sistemi nasıl çalışır?
Türkiye'de Bireysel Katılım Yatırımcısı olarak tanımlanan varlıklı kişilerin melek yatırımcı sistemine dahil olmak için devlet onaylı bir lisans sahibi olması gerekir. Lisans sahibi yatırımcılarla girişimciler network bağlantıları ve ağlar sayesinde birbirleriyle iletişime geçer. Taraflar ortak bir paydada buluşup birlikte çalışmayı kabul ettikten sonra anlaşmalar yapılır.
Anlaşmaya göre yatırımcı olan taraf kurulan şirketin yaklaşık %8 ile %20'lik hissesini ya da karşılığı olan dönüştürülebilir borç senedini alır. Girişimci ise anlaşmada belirtilen hisse karşılığında fon elde eder.
Melek yatırımcı özellikleri arasında mentorluk da sayılabilir. Çoğu yatırımcı kendi deneyim sahibi olduğu alandaki projelere fon sağlayarak yeni kurulan işletmeyi bilgi ve deneyimiyle geliştirmeyi hedefler.
Melek yatırımcı ağı nedir?
Melek yatırımcı ağları, varlıklı kişilerin finansal destek sunabileceği proje ve kişileri bulabilecekleri bir sistemdir. Ağlarda çalışan operasyonel ekip üyesi olan BKY için girişimleri araştırarak onlar için en uygun olanları bulur ve ilk görüşmeleri gerçekleştirir. Uygun bulunan start-up proje sahibi girişimciler ve mevcut işletmesine destek arayanlar yatırımcıyla bir araya getirilir.
Tarafların bir araya geldiği toplantılarda girişimciler iş fikirleri ve projeleri hakkında detaylı sunum yaparak yatırımcıyı ikna etmeye çalışır. Yatırımcının destek vermeyi kabul etmesi halinde çalışma şartları, hisse ve borç oranları iki tarafın da onayladığı koşullarda belirlenir ve taraflar ortak zeminde buluşur. Son aşamada yatırım sözleşmesi ve diğer hukuki işlemler yapılarak süreç resmiyete dökülür.
Yatırımcılar ve girişimcileri birbiriyle buluşturup sürecin neredeyse her aşamasına aracılık eden operasyonel çalışanlar melek yatırımcılar için açılan ağa bağlıdır. Ağ içerisinde bağımsız şekilde fon sağlayan kişilerin yanı sıra ortak finansal bütçe oluşturup büyük projelere katılan yatırımcılar da bulunur. Ortak fon sağlamak isteyen yatırımcılar da ağ aracılığıyla kontak kurar.
Türkiye'deki melek yatırımcılar kimlerdir?
Melek yatırımcı örnekleri arasında genellikle üst düzey yöneticiler ve varlıklı kişiler yer alır. Bazı BKY'ler hobi amaçlı olarak da melek yatırımcılığı üstlenir. Eski başarılı girişimciler, CEO, CTO, CMO, holding genel müdürleri, şirket sahipleri gibi insanlar arasından çıkar. Genellikle deneyim sahibi oldukları alanlardaki girişime destek olarak sermayenin yanı sıra bilgi aktarmayı hedeflerler.
Melek yatırımcılara nasıl ulaşılır?
Melek yatırımcı networkü girişimciler için finansal destek sunacak kişiyi bulmanın en kolay ve doğru yoludur. Ağlara üye olarak henüz proje aşamasındaki işiniz için dahi destek almanız mümkündür. İş fikrinizle doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilenebilecek, sektörde deneyim sahibi kişilere bireysel olarak da ulaşabilirsiniz.
Melek yatırımcı nasıl olunur?
Türkiye'de hukuki olarak melek yatırımcı olma şartları arasında iki takvim yılında gayri safi gelirin en az 200.000,00 TL olması yer alır. Varlıklarının toplam değeri 1.000.000,00 TL ve üzerinde olan kişilerin de melek yatırımcı başvurusu kabul edilir. Kişilerin banka ve diğer finans kuruluşlarının fon ve portföy yöneticiliği pozisyonunda müdür veya dengi olan işlerde 2 yıl görev alması da BKY / Bireysel Katılım Yatırımcısı lisans başvurusu için yeterlidir. BKY lisansı 5 yıl geçerli olup tekrar yenilenmesi talep edilebilir.
Melek yatırımcı nasıl bulunur?
Melek yatırımcı bulmak için ticaret odalarına kayıt yaptırabilir, melek yatırımcı platformu ve uluslararası ağlara katılabilirsiniz. Girişimciler ve yatırımcılar tarafından yapılan network oluşturma etkinlikleriyle de finansal destek bulmak mümkündür. Girişimcilere özel Garanti BBVA Partners Hızlandırma Programı'na katılarak ilk adımı şimdi atabilirsiniz.
Melek yatırımcı belgesi nasıl alınır?
Hukuksal sistemle yürütülen melek yatırımcı işleyişi için ilk adım lisans almaktır. Girişimcilere fon sağlamak isteyen kişiler melek yatırımcı ağları aracılığıyla lisans başvurusu yapabilir. Aracılık için başvuru yapılan BKY Ağı şirketinin T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından akreditesi yapılmış olmalıdır. Yatırımcı olmak isteyen kişi aracı şirkete başvuru yapmak istediği statü için gereken evrakları yollar. Bakanlıkla iştirak yapan aracı şirket resmi onayı alır ve süreç sonunda lisans çıkarılır.
BKY lisansı için gerekli şartları karşılayanlardan nüfus cüzdanı, vergi beyannamesi örneği, imzalı maaş bordrosu, mal varlığı belgeleri (tapu, rayiç bedel, eksper raporu, nakdi mevduat), Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi, ortaklar pay defteri ve bilanço örneği, özgeçmiş, ağ üyelik beyannamesi gibi farklı belgeler istenir.
Melek yatırım hangi tür bir finansmandır?
Melek yatırımcı finansmanı özkaynak finansmanı sınıfına girer. Yatırımcı şirkette özkaynak elde etme karşılığında sermaye desteği sunar. Fon karşılığı hisse senedi ya da hisseye dönüştürülebilir borç senedi alınmasına rağmen hisse senedi finansmanına dahil edilmez.
Melek yatırım finansmanı kimler için uygundur?
Melek yatırımcı destekleri hızlı ölçeklenme potansiyeli olan, yenilikçi ürün ve konsepti bulunan girişimciler için uygundur. BKY'ler yatırımların hızla büyüyüp değer kazanması için fon ve deneyim sunarken büyüme potansiyeli olan projelere yönelir. Sınırlı büyümeye sahip olacak girişimler melek yatırımcı projeleri için uygun değildir.
Melek yatırımcılar yatırımlarından nasıl fayda sağlar?
Melek yatırımcı hisse oranı üzerinden kar getirisi sağlarken aynı zamanda vergi indirimi alır. Şirketler farklı sektörlerde deneyim kazanmak ve portföylerini çeşitlendirmek için de yatırım yapabilir. Bireysel yatırımcılar çalışma hayatında elde ettikleri deneyimi bir girişime aktararak yatırımlarının daha fazla değerlenmesi için fon sağlayıcısı ve mentor olmayı seçebilir.
Melek yatırımın avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Melek yatırım avantajları arasında girişimin büyümesi için yüksek bütçeye ulaşmak, riskli kredilere ihtiyaç duymamak, mentorluk ve koçluk deneyiminden faydalanmak iş için kolay network oluşturmak sayılabilir. Öz sermaye kaybı ihtimali, yüksek beklentiyle gelen stres ve yatırımcı bulmanın zor olması dezavantajları arasındadır.
KOSGEP Genç Girişimci Desteği ile yeni iş fikriniz için fon bulabilir, işletmeniz için Garanti BBVA POS ile sanal ve fiziki POS başvurusu yapabilirsiniz.
